مدینه العرفا

مشاهیر شهرستان نایین

مدینه العرفا

مشاهیر شهرستان نایین

۲۸ مطلب در تیر ۱۳۹۳ ثبت شده است


غلامحسین مصاحب در سال 1289 شمسی در تهران زاده شد. خانواده او عموما اهل فرهنگ بودند. پدربزرگ او، میرزا غلامعلی خوشنویس، به چندین هنر آراسته بود. خط خوشی داشت و از کارهای ظریف او این بود که بر روی تخمه خط می نگاشت. در زبان فارسی و رعبی ورزیده بود و اصول دستور زبان عربی را در هزار بیت به شعر سرود تا راه دانشجویان زبان عربی را هموار سازد و کار دشوار زبان آموزی را با چاشنی ذوق و ادب، خوشگوار سازد.
پدر غلامحسین طبیب بود. مادرش شاعر باذوقی بود. دلخوشی و دل مشغولی عمده این دو،تربیت فرزندان بود و تلاش بسیار نمودند تا آدمیانی فرهیخته بار آورند. هر پنج فرزند آنان به علم و هنر روی آورند. اما غلامحسین در این میان، نمونه ای والا شد و هر آنچه را در گوش و هوش او زمزمه کردند، تمام و کمال فرا گرفت. در سراسر عصر در کار پرورش هوش و جان خویش بود و کوشید تا فرزندان خود را نیز چنین کند: وقت را غنیمت می شمرد و دمی را بیهوده نگذارنید؛ در کار علمی و هر کار دیگر، دقت و وسواس فراوان داشت و در هر مسئله ای تا به یقین نمی رسید از پای نمی نشست. با تردید و دودلی اصلا سازگاری نداشت، هنگام کار، کار می کرد و هنگام فراغت، تفریح؛ هرگز کار جدی را به شوخی نیالود و این دو را در هم نیامیخت. حریم و حرمت سخن را پاس می داشت و سخنی که بر زبان او می رفت، حجت بود؛ جز راست نگفت و نزدیکان و آشنایان وی به یاد ندارند که سخن دروغ گفته باشد؛ به علم و نیز خانواده خویش عشق می ورزید و در سراسر زندگی بر آن دو دل بسته بود. غلامحسین مصاحب، تحصیل رسمی- مدرسه و دانشگاه- را بسیار دوست می داشت. در شانزده سالگی یعنی زودتر از معمول، دوره دبیرستان را به پایان برد. شاگرد اول تهران شد. در جنبشی که بدین مناسبت برگزار شد، در باب "اعتماد به نفش" سخنرانی کرد. در این سخنرانی نشان داد که به نفس و توان خویش اعتماد دارد و بر سر آن است که از آن بهره گیرد و آن را عاطل و باطل وانگذارد. وزیر معارف (آموزش و پرورش و فرهنگ و آموزش عالی کنونی) با شنیدن این سخنرانی، مصاحب را شاگرد نمونه ایران خواند و خبر داد مردی در راه است که می توان بر او امید فراوان بست. مصاحب، تحصیل خویش را در ایران و فرانسه و انگلستان ادامه داد و در دانشگاه کیمبریج انگلستان دکترای ریاضیات را به پایان برد.
در انگلستان شاگرد خاص برتراند راسل، ریاضیدان و فیلسوف نامدار انگلیسی بود. راسل دو گونه دانشجو و دو گونه کلاس داشت: یکی کلاس عادی که حدود 500 تن دانشجو داشت، و دیگری کلاس خاص با 5 تن دانشجو، که از میان جمع دانشجویانی که از سراسر گیتی می آمدند برمی گزید تا رسالت انتقال علم را به آنان بسپارد. مصاحب یکی از این 5 تن بود.

 

 داوود پیرنیا مبتکر و خالق برنامه گلها در سال 1279ش در تهران متولد شد. وی از خانواده بزرگ پرور پیرنیا بود که نیای وی از نایین بودند . او موسیقیدان نبود، چون مادرش دختر علاء الدوله از رجال بزرگ قاجار بود و به دلایل گرایشات واعتقادات مذهبی اجازه حضور در عرصه موسیقی را به او نداد ، اما تعلیمات پدرش (مرحوم حسن پیرنیا) که از روشنفکران آن دوران بود بر او بسیار مؤثر بود . تحصیلات ابتدایی را در منزل ، نزد معلمان وقت فرا گرفت . سپس برای ادامه تحصیل و فراگیری دروس زبان فرانسه وارد مدرسه سن لویی شد . بعدها برای ادامه تحصیلات به سوئیس رفت .

پس ازفراغت از تحصیل در رشته حقوق ، به وطن مراجعت کرد و چون در خانواده ای اهل سیاست به دنیا آمده بود بیشتر شغل های دولتی داشت بطوری که بنیانگذار و مؤسس کانون وکلا درایران بود . پس از انتقال از وزارت دادگستری به وزارت دارایی ، اقدام به تأسیس اداره آمار در ایران کرد.

در سال 1325 شمسی هنگامی که احمد قوام ( قوام السلطنه ) نخست وزیر شد ،  او را مدیر کل بازرسی نخست وزیر کرد و پس از چند ماه معاون نخست وزیرشد .پیرنیا در زمان تحصیل علم حقوق درسوئیس ، نواختن پیانو را فراگرفته بود وبا اصول و قواعد موسیقی کلاسیک آشنا شد ولی سرانجام عشق به موسیقی اصیل و سنتی ایران ، او را بر آن داشت پس از سقوط دولت قوام مشاغل دولتی را کنار بگذارد و بامیراث سرشاری که از پدر به او رسیده بود ، به مطالعه در زمینه موسیقی ایران بپردازد و به جمع آوری آهنگ های اصیل ایرانی مشغول شود ؛ او با جدیت هدف خود را دنبال کرد وبرنامه های ارزنده ای که امروزه ، چون گنجینه ای گرانبها ازگذشته به یادگار ماندهرا از خود به جای گذارد و موسیقی اصیل ایرانی را نه تنها به مردم ایران بلکه به سایر ممالک معرفی کرد.

پیرنیا درمورد تأسیس برنامه گلها و علاقه اش به موسیقی می گوید : از اوان کودکی ، علاقه بسیاری به گل بخصوص گل لاله داشتم به خاطردارم ، وقتی که دبیر ادبیات تکلیفی داد تا بر قطعه ای از روسو شاعر و نویسنده فرانسوی تفسیری بنویسم ، وقتی برای چندمین بار آن قطعه را خواندم ، از خانه همسایه آهنگی به گوشم رسید که از نظر مفهوم با قطعه روسو شباهت داشت ، رابطه آن شعر و آهنگ به اندازه ای مشغولم کرد که به خانه همسایه رفتم و پس از عذرخواهی اسم آن آهنگ راپرسیدم . گفتند: تنهایی ، که یکی از آثار غیرمشهور شوپن است.
باتوجه به اینکه ترانه ها و تصنیف هایی که درآن زمان از رادیو تولید و پخش می شد ، اغلب اصیل و ناب نبودند ، پیرنیا با کوشش فراوان توانست نظر مقامات سازمان برنامه و بودجه رابه اهمیت موضوع جلب کند و با اختصاص اعتباری ، اقدام به تشکیل ارکستری با شرکت نوازندگان ، خوانندگان و آهنگسازان صاحب نام آن دوره کند که برنامه گلهای رنگارنگ در سال 1334 حاصل آن بود.
سید علیرضا میر علی نقی محقق و مورخ موسیقی درباره پیرنیا می گوید : پیرنیا به اعتبار نام پدرش که مرد خوش نامی بود، در محافل و مجامع سیاسی و ادبی رفت و آمد داشت و با اکثر شخصیت های نامدار و نویسندگان و موسیقیدانان دوره خود دوست بود ، به این خاطر توانست در این برنامه از بهترین نوازندگان ،خوانندگان و آهنگسازان عصر خود استفاده کند و برنامه گلها با حضور هنرمندان بزرگی چون ابوالحسن صبا و غلامحسین بنان آغاز شد.

دکتر حسین فاطمی، روزنامه نویس، سیاستمدار و مبارز پر شور و وطن خواه،اصلالتاً اهل نایین بود. دیار نایین همان شهر و سرزمینی که مردان برجسته و درخشان،رجال دانشمند، سیاستمداران با فضیلت و پاکدامن و بزرگوار تقدیم ایران کرده است. چهره‌های تابناک و خدمتگزارانی نظیر میرزا نصرالله نایین (مشیر الدوله)، میرزا حسین خان مؤتمن الملک و حسن پیرنیا (مشیر الدوله)، آن مرد، نخستین رجل نامدار وسیاستمدار و مدبر و روشن بین عهد ناصری و مظفری بود که علاوه بر ماموریت‌های سیاسی در خارج از ایران، وزیر خارجه اواخر دوره ناصری و اوایل زمان مظفر الدین شاه بود. فرزندان وی که معروف ترینشان میرزا حسین خان (مؤتمن الملک) و میرزا حسن خان مشیرالدوله بودند، اولی در مقام ریاست مجلس شورای ملی در ادوار محتلف تقنینیه و دومی چند بار نخست وزیر زمان مشروطه بود.

 شهید دکتر حسین فاطمی در ایام جوانی در نایین و اصفهان روزگار می‌گذرانید و درس می‌خواند. گاهی نیز در ابتدای خدمت در دستگاه شهرداری برادرش در شیراز بسر می‌برد. به علت علاقه و دلبستگی خاصی که به تحصیل دانش و فن روزنامه نگاری داشت برای تحصیل در این رشته روانه پاریس شد وپس از سه سال کسب علم با گرفتن عنوان دکترا روانه ایران گردید و به شهر اصفهان شتافت. دکتر حسین فاطمی در همان ایام تحصیل در رشته روزنامه نگاری، مقالات متعددی به روزنامه مبارز مرد امروز (مهمترین و پرفروش‌ترین روزنامه‌های ایران) به مدیریت)شهید محمود مسعود) می‌فرستاد که در همین روزنامه به چاپ می‌رسید و علاقمندانی پیداکرد. دکتر فاطمی پس از اقامت در شهر اصفهان، شروع به انتشار روزنامه باختر کرد. که صاحب امتیاز آن سیف پور فاطمی برادر او بود. مدتی که از انتشار روزنامه باختر گذشت،محلی در خیابان سعدی تهران اجاره کرد و آن را دفتر روزنامه خود قرار داد. روزنامه باختر با یک کادر هیئت تحریریه و کادر خبرنگاری منظم و باضافه یک سازمان آبرومند درتهران انتشار یافت و همچنان با تیراژ کم سابقه‌ای در محافل سیاسی و اجتماعی و اداری تهران راه یافت. دکتر فاطمی متعاقب انتشار این روزنامه، امتیاز روز نامه معروف(باختر امروز) را گرفت. مرحوم دکتر حسین فاطمی و حسین مکی در محور مبارزات نهضت ملی یا جبهه مشترک قرار داشتند. قلم دکتر فاطمی حقاً خدمتی شایسته و با ارزشی به جنبش مردمی نهضت ملی و روشن شدن افکار عمومی می کرد. دکتر مصدق بارها گفته بود: (قلم فاطمی از چند سپاه و لشکر هم برای پیشرفت نهضت مؤثرتر و کار سازتر بود.) شهید دکترفاطمی در ابطال انتخابات قلابی دوره شانزدهم قانون گذاری و شروع مجدد آن فعالانه شرکت داشت و در این طریقت سخت مبارزه می‌کرد.


از تولد تا اجتهاد میرزا محمدحسین نایینی، فرزند حاجی میرزا عبد الرحیم ، شیخ الاسلام نایین در سال 1277 هجری قمری در شهر نایین در استان اصفهان به دنیا آمد. وی پس از فراگیری مقدمات علوم دینی در زادگاهش، در سن 17سالگی جهت ادامه تحصیل به اصفهان رهسپار گردید و در منزل حاج محمد باقر اصفهانی اقامت گزید. در حوزه علمیه اصفهان، دانش‌های مقدماتی را به پایانرسانید و علم اصول را از ابوالعلی کرباسی و فلسفه و کلام را از محضر بزرگانی چون شیخ جهانگیر خان قشقایی، شیخ محمد حسن هزار جریبی و شیخ محمد تقی نجفی اصفهانی وفقه را نزد محمد باقر اصفهانی فرا گرفت. سپس در سال 1303 هجری قمری برای ادامه تحصیل راهی عتبات می‌شود و پس از توقفی کوتاه وارد سامره می‌شود و ازتدریس اساتیدی چون سید مجدد شیرازی، سید اسماعیل صدر سید محمد فشارکی بهره می‌برد و در این حوزه است که مورد توجه ویژه میرزای بزرگ شیرازی واقع می‌شود و در اواخر دوران مرجعیت میرزای بزرگ در کاره‌های مهم به ایشان کمک می‌کند و حتی نگارنده ویژه نامه وبیانیه‌های میرزای بزرگ می‌شود.

 مرحوم امامی نایینی شعرای نایین را از اوائل دوران قاجار به ترتیب حروف الفبا ذکر می‌کند. این شعرا عبارتند از:
میرزا ابوالقاسم خان جوهر الشعراء، میرزا باقرخان ادیب، جلال بقایی، میرزا حسین علی تاج الحکماء، میرزا حسین خان وزیر زاده(طایر)، سید حسن رجا، سید حسن تمر، سید حسن مصطفوی (سرشار)، حسینعلی پیرنیا، میرزاعبدالوهاب خان شجاع السلطان، سید عبدالحجت بلاغی، میرزاخان تلگرافچی، دکتر علی پیرزاده، میرزا علی خان صفاء السلطنه (مشتاقی)، ملا علی فارغ الشعرا، حاج میرزاکوچک، حاج میرزا محمد مجتهد، میرزا سید محمد خان بزرگ، میرزا سید خان مجتوبی عترت،میرزا سید محمدخان نبوی، حاج آقا محمد علی پیرزاده، میرزا محمد علی عبرت، میرزامحمد علی مشعل الشعرا، میرزا محمود امام جمعه، میرزا مصطفی وکیلی، میرزا محمد سعیدامامی (متخلص به فردی)، میرزا محمد علی امامی.

 نایین در منطقه‌ای بیایانی و کویری واقع شده است. بطوری که خشکسالی‌های ادواری و خشونت‌های آب و هوا و شرایط بسیار نامناسب جغرافیایی در طول قرن‌ها، تاثیر لازم را بر چهره این شهر گذاشته است. نایین هیچگاه چشمه‌های جوشان وکوه های سر به فلک کشیده نداشته است. همچنان که هرگز باران‌های طولانی و به موقع کام خشک زمین شوره زارش را تر نکرده است. اما در گذر زمان، نایینی‌هایی سخت کوش وپر تلاش با اتکاء به لطف بی دریغ الهی و برخورداری از اراده‌ای پولادین «.. به دنیایی مادی ورفاه دنیوی پشت نموده و با تحمل درد و رنج و سختی و پایداری در مقابل مشکلات و نابسامانی‌ها و گذر از خارها جان گزا به قله معرفت دست یافته و تشنگان دانش را به بوستان فضلیت نوید داده و مشتاقان حکمت را به بزم خویش فراخوانده‌اند...» فرمانی که مرحوم بلاغی در کتاب تاریخ نایین آورده و مربوط به سال 700 هجری است بیانگر آمادگی نایین برای گسترش تشیع است. این فرمان مشخص می‌کند شخصی که در این برای خطاب مسجد جامع نایین اعزام شده از سادات شیعه بوده است. بهر حال، نایین بااین سابقه دینی و فرهنگی وعلمی از دیر باز فرهیختگان واندیشمندانی داشته که برخی ازآنان در زمره نام آوران علم و ادب و عرفان و شعر و خوشنویسی و طب و سایر رشته‌های هنر و فرهنگ اسلامی کشورمان به حساب می‌آمده‌اند. به یقین معرفی کامل این بزرگان خود سایتی جداگانه می‌طلبد. بنابراین در این بخش با معرفی اجمالی برخی از این بزرگان یادشان را گرامی می‌داریم.
توضیح این نکته را نیز ضروری می‌داند که اسامی این بزرگان به ترتیب حروف الفبا آمده و سعی بر این بوده است که حتی الامکان بزرگان رشته‌های مختلف و مربوط به زمان‌های گوناگون مورد معرفی قرار گیرند.



نائین یکی از شهرهای استان اصفهان در مرکز ایران و مرکز شهرستان نایین است. این شهر در منطقه دشت کویر قرار گرفته‌است و آب و هوایی خشک و کویری دارد.

نائین شهری کوچک و قدیمی است که در گذشته وسیع و آباد بوده است. قدمت آن را می‌توان از بنای بزرگ و کهن نارین قلعه یا نارنج قلعه دریافت. مسجدجامع نایین از لحاظ قدمت دومین مسجد پابرجا در ایران است.

علاوه بر زبان فارسی، بسیاری از مردم محلی به گویش نائینی هم صحبت می‌کنند که گویشی از زبانهای ایرانی مرکزی است.

فرش نائین شهرت جهانی دارد.