
کسانی
که به مشهد مقدس مشرف شده اند داخل مسجد گوهرشاد و جنب منبر بسیار زیبایی که به سبک
و سیاق منبر مسجد جامع نایین که سازنده هر دو منبر شاه محمود کرمانی ساخته شده است،
لوحی فلزی مشاهده خواهند کرد که وقف نامه حاج سید سعید طباطبایی نایینی میباشد.
سالیان
قبل به گفته سالخوردگان، اصل وقف نامه خطی در همین مکان کنار منبر موجود بوده که اکنون
در کتابخانه آستان قدس رضوی نگهداری میشود. در پیشرفت فکری و روشن بینی رجال نایین
همین نکته کافی است که نه تنها امور سیاسی و علمی کشور به دست این فرزانگان اداره میشده
بلکه تأسیس مراکز آموزشی نیز از دست آوردهای حیات رجال نایین می باشد.مرحوم طباطبایی
در قسمتی از نظام نامه تاسیس مدرسه گلبهار که از دستاورد های علمی و حیاتی ایشان میباشد
، به طرح دیدگاههای بسیار ارزشمندی میپردازد که برای نشان دادن اوج اهمیت آن قسمتی
از آن عینا درج می شود.
« اجتماعات بشر برای پایداری و برقراری ناگزیر از روحی است که بدون
آن زیست ننماید و بر فرض بقا چون جسد بیروحی باشد که حرارت دهر بلکه تبدیلات عناصر
آنها را نیست و نابود سازد ملتی که به فلسفه اجتماعات پی نبرده و معارفش ارتقا نیافته
درختی را ماند بی ریشه که خفیفترین نسیمی آن را از زمین بر کند و شاخههایش را به
اطراف پراکنده سازد. مدنیت هر قوم متفرع بر اخلاق افراد است تا زمانی که صفات رذیله
و عادات ناپسندیده در افراد ملت نفوذ ننموده و در قلوب ایشان جایگیر نگشته باشد قومیت
آنها محفوظ و مستحکم ماند ولی به محض آنکه خصلتهای نیکوی آن مدینه به در رود و اهالی
آن را وداع گوید طوفان های نفاق و شقاق از افق ذلت آن ملت وزیدن کند آشیانها خراب
و آبادیها را ویران کند چندی نگذرد که از آن ملت نام و نشان باقی نماند بلی یگانه
حافظ مدنیت و ملیت هر قوم معارف ایشان است که می تواند استقلال ملل مختلفه را در سایه
رأیت خود نگهداری کند و با وجود اختلاف عادات و رسوم و مناسبات آنها را نگاهبان باشد
. پس بزرگترین خدمت به عالم بشریت ، تمدن و وطن خدمت در راه معارف است که بدین وسیله
می توان راه مقصود را به دست آورد.»
مرحوم
طباطبایی با این شیوه و طرز تفکر اقدام به تأسیس مدرسه گلبهار در اصفهان نمود و در
سال 1291 شمسی به مدیریت مرحوم حاج سید ضیاء الدین جناب تأسیس چنان مدرسه ای که به
شیوه ی مدارس مدرن اداره میشد گامی مهم به شمار میآید، آن هم در روزگاری که جهل و
فقر و بی سوادی و عدم امکانات بهداشتی و معیشتی و علمی بیداد می کرد با فقدان کتاب
و معلم و از همه مهمتر عدم آگاهی مردم نسبت به ارزش و اهمیت علم و دانش این اقدام قابل تحسین و ستایش میباشد.